Του Ιωάννη Κακαρά: Ομότιμου Καθηγητή ΤΕΙ Θεσσαλίας. Από Ημερίδα που διοργάνωσε το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Δασολογίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος. Καρπενήσι: 23/11/2023.
Ιωάννης Κακαράς.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ – ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ.
Η διαχρονική εξέλιξη της συγκομιδής των δασικών προϊόντων στη χώρα μας προκαλεί θλίψη σε όσους και όσες παρακολουθούν την πορεία της δασικής πολιτικής που εφαρμόσθηκε τα τελευταία 30 και 40 χρόνια στην Ελλάδα. Κάποιοι τη χαρακτήρισαν επιζήμια, καταστροφική και δεν έσφαλαν.
Θα διέκρινα δύο μεγάλες περιόδους της πορείας αυτής:
- Μιας πρώτης ανοδικής και αποτελεσματικής περιόδου ανάπτυξης από το 1937 μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1980.
- Μιας δεύτερης αρνητικής περιόδου από το 1986 μέχρι τις μέρες μας.
Οι περίοδοι που ακολουθούν, αναφέρονται ιστορικά σε σημαντικά γεγονότα που επηρέασαν την Ελληνική Δασοπονία:
- Το 1833 επί Όθωνος, νομοθετείται «Κανονισμός περί υλοτομίας των δασών».
- Το 1847 διορίσθηκαν οι πρώτοι Έλληνες Δασολόγοι που σπούδασαν στη Γερμανία (Ωριγένης Ευγένιος και Βαλσαμάκης Παν.).
- Το 1877 η Δασοφυλακή ανατίθεται στη Χωροφυλακή.
- Την περίοδο 1870 μέχρι 1920 αριστούχοι Έλληνες πτυχιούχοι Πολυτεχνικών Σχολών, Φυσικομαθηματικής, σπούδασαν και επιμορφώθηκαν σε δασολογικές ειδικότητες και υπήρξαν οι θεμελιωτές της Δασολογικής Επιστήμης και της σύγχρονης Δασοπονίας στην Ελλάδα.
- Το 1896 ιδρύεται η Μεσοδασική Σχολή Βυτίνας και το 1915 η Σχολή Αγιάς Λάρισας.
- Το 1917 ιδρύεται η Πανεπιστημιακή Δασολογική Σχολή Αθήνας η οποία μεταφέρεται στο ΑΠΘ. Το 1929 ιδρύεται το Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών Αθήνας και το 1962 το αντίστοιχο της Θεσσαλονίκης.
- Το 1927 ιδρύονται τα Πανεπιστημιακά Δάση Περτουλίου και Ταξιάρχη Χαλκιδικής.
Από το 1920 έως το 1950 ψηφίζονται πολλοί Νόμοι για την οργάνωση και ανάπτυξη της Δασικής Υπηρεσίας. - Το 1937 και 1939 νομοθετείται το πλαίσιο λειτουργίας των Κρατικών Εκμεταλλεύσεων Δασών (ΚΕΔ) που βελτίωσε την ορθολογική εκμετάλλευση των δασών μας μέχρι το 1986.
Με τις παραπάνω ενέργειες η Πολιτεία ίδρυσε σταδιακά κατά το πρότυπο που ίσχυε στη Βαυαρία, μια οργανωμένη και στελεχωμένη αυτόνομη Δασική Υπηρεσία με αυστηρή πειθαρχία.
Α’ περίοδος 1937 -1985. Η χρυσή περίοδος της ελληνικής Δασοπονίας.
Ας έλθουμε στη συγκομιδή του ξύλου για την εφαρμογή της οποίας εφαρμόζεται το πλαίσιο λειτουργίας των Κρατικών Εκμεταλλεύσεων Δασών (ΚΕΔ) με αυτοδιαχείριση και αυτεπιστασία (Α.Ν. 826/1937).
Πρέπει να τονίσουμε ότι οι εργασίες συγκομιδής του ξύλου στα ελληνικά δάση είναι από τις πλέον επικίνδυνες και δύσκολες εργασίες στη χώρα μας, λόγω των μεγάλων κλίσεων των δασικών εδαφών, των βράχων και των χαραδρών, των απομακρυσμένων και σε μεγάλο υψόμετρο κηπευτών και μεικτών δασών μας, της επιλογικής υλοτομίας μετά από προσήμανση των δένδρων που πρέπει να υλοτομηθούν, των κακής ποιότητας δασικών δρόμων (τρακτεροδρόμων), της χρήσης ζώων, της τήρησης αυστηρών κανόνων που διασφαλίζουν την Αειφορία του Δάσους, την ασφάλεια των εργαζομένων και την ποιότητα των δασικών προϊόντων.
Η συγκομιδή του ξύλου στην πρώτη αυτή περίοδο εφαρμοζόταν με συνεχώς βελτιούμενη οργάνωση και τήρηση των κανόνων που επιβάλλει η αειφορική διαχείριση και η αποτελεσματική εκμετάλλευση των δασών μας σε όλα τα στάδια συγκομιδής, δηλ. στη ρίψη των δένδρων, στην αποκλάδωση, στον τεμαχισμό, και στην ασφαλή για το δάσος μετατόπιση (εξωδάσωση) των κορμών, των καυσοξύλων, των στύλων, του ξύλου θρυμματισμού κ.λπ.
Η ρίψη των προσημασμένων ώριμων προς υλοτομία δέντρων, τα πρώτα χρόνια γινόταν με μεγάλα πριόνια (κόφτρες) που τα χειρίζονταν δύο υλοτόμοι και στη συνέχεια από το 1960 και μετά με τη χρήση των αλυσοπρίονων και την εφαρμογή τεχνικών ρίψης στη σωστή κατεύθυνση με εμπροσθοτομή και οπισθοτομή για τη μη πρόκληση ζημιών στα υπάρχοντα δένδρα (Σχήμα 1).
Τα τεμαχισμένα κορμοτεμάχια σύρονταν (μετατοπίζονταν με ολίσθηση) με ειδικά ζώα σύρσης μέσα σε ειδικά χαραγμένη και διαμορφωμένη σύρτα (είδος αύλακα), (Εικόνα 2) μέχρι το χώρο συγκέντρωσης, δίπλα στον δασικό δρόμο. Σε μικρότερο βαθμό γινόταν μετατόπιση με μηχανήματα σύρσης (ειδικό τρακτέρ Unimog, timberjack, αρθρωτά skidders) μετά από χάραξη και διάνοιξη ειδικών τρακτερόδρομων από το υλοτόμιο μέχρι το χώρο συγκέντρωσης του ξύλου.
Στον ίδιο χώρο γινόταν η μεταφορά της σχίζας, της ξυλείας θρυμματισμού και των καυσόξυλων, με ζώα φόρτου (Εικόνα 3).
Ακολουθούσε η αποκλάδωση των κορμοτεμαχίων η οποία γινόταν με ειδικά τσεκούρια εγκάρσιας τομής και με αλυσοπρίονα, ο τεμαχισμός σε επιμέρους κορμοτεμάχια, σε μήκη που καθόριζε η αγορά αλλά και η ποιότητα των τεχνικών χαρακτηριστικών των κορμών (ροζοβρίθεια, διάμετρος, καμπυλότητα, στρεψοϊνια, κωνικομορφία, τυχόν προσβολές μυκήτων – εντόμων). Ακολουθούσε η αποφλοίωση με ειδικούς αποφλοιωτήρες και με τσεκούρια σχίσης.
Υπήρχε σημαντική παραγωγή σε στύλους, αλλά και σε πελεκητή δομική ξυλεία κωνοφόρων και καστανιάς, ως αποτέλεσμα της σωστής διαχείρισης των δασών.
Η πελέκηση των λεπτών κορμών γινόταν με ειδικά τσεκούρια (πελέκες) από εξειδικευμένους χειριστές (πελεκάνους).
Άλλα προϊόντα συγκομιδής ήταν: Ξυλεία μεταλλείων για στήριξη των υπόγειων στοών μεταλλείων, πάσσαλοι κυρίως από καστανιά, συγκομιδή ξυλείας λεύκης, συγκομιδή δένδρων Χαλεπίου και Τραχείας πεύκης με φυσική καμπυλότητα για ναυπήγηση καϊκιών, συγκομιδή χριστουγεννιάτικων δένδρων.
Παλαιότερα γινόταν και συγκομιδή κυπαρισσιών με μια επίσης εντυπωσιακή τεχνική, ειδικά στην Κρήτη, για παραγωγή καταρτιών καϊκιών από τα ευθυτενή δένδρα και των πλευρών του σκάφους (των νομέων) από τα κλαδιά των οριζοντιόκλαδων κυπαρισσιών με την επιθυμητή καμπυλότητα. Τα κυπαρίσσια λόγω της μεγάλης ζήτησης για ναυπήγηση και για δόμηση (σκελετός κτιρίων Μινωϊκής εποχής – 2.000 π.Χ. , στέγες Παρθενώνα και όλων των ναών της αρχαιότητας), μέχρι και το 1960 ήταν το σημαντικότερο δομικό ξύλο στην Ελλάδα. Λαθεμένη όμως δασική πολιτική της χώρας, δεν υιοθέτησε αναδασώσεις με κυπαρίσσι, κάτι που κάνουν άλλες μεσογειακές χώρες.
Στους χώρους συγκέντρωσης γινόταν η ταξινόμηση των προϊόντων ξυλείας, σύμφωνα πάντα με τις αυστηρές προδιαγραφές της Δασικής Υπηρεσίας. Ακολουθούσε η εξέλεγξη από αρμόδιο Δασικό Υπάλληλο και τέλος η παράδοση στον αγοραστή έμπορο ή στη Βιομηχανία ξύλου, μετά από δημοπρασία των εν λόγω προϊόντων. Ακολουθούσε η μεταφορά σε βιομηχανίες πριστηρίων, μονάδες μοριοσανίδων, ινοσανίδων, χαρτοπολτού, καταστήματα εμπορίας ξυλείας.
Οι εργασίες συγκομιδής και μεταφοράς των προϊόντων ξύλου εκτελούνταν με την αυστηρή επιτήρηση των δασικών οργάνων του Δασαρχείου. Οι Δασεργάτες αμείβονταν από το Δασαρχείο με αντικειμενικό και δίκαιο σύστημα ανάλογα με την παραγωγή, τις αποστάσεις μετατόπισης με ζώα και την καλή εκτέλεση των εργασιών.
Στη πρώτη αυτή χρυσή περίοδο 30 χρόνων της Ελληνικής Δασοπονίας, γινόντουσαν εκτός από τις αναδασώσεις κωνοφόρων και εκτεταμένες αναδασώσεις λεύκης σε όλες τις όχθες των ποταμών της χώρας, αλλά και σε ιδιωτικές εκτάσεις αγρών. Οι εργασίες συγκομιδής της λεύκης δεν παρουσίαζαν ιδιαίτερα προβλήματα και εκτελούνταν με τις ίδιες τεχνικές. Η λεύκη τροφοδοτούσε πριονιστήρια ξυλείας, μονάδες κιβωτίων φρούτων και λαχανικών, ψαροκασελών, μονάδες παλετών, κόντρα πλακέ και πλακάζ λεύκης, επίπλων (εσωτερικά επίπλων ταπετσαρίας κ.λπ.).
Δεν πρέπει να ξεχνάμε και την παραγωγή ναυπηγικής ξυλείας χαλεπίου και τραχείας πεύκης, για την κατασκευή καϊκιών στα εκατοντάδες ξυλοναυπηγεία που λειτουργούσαν σε όλα τα νησιά μας και τις ατέλειωτες ακτές μας, απασχολώντας χιλιάδες καραβομαραγκούς. Για τις ανάγκες αυτής της κατηγορίας ξυλείας προβλεπόταν ιδιαίτερη διαδικασία συγκομιδής με ειδική έγκριση προσήμανσης συγκεκριμένων δένδρων χαλεπίου και τραχείας πεύκης με την επιθυμητή φυσική καμπυλότητα που ταίριαζε σε κάθε νέα παραγγελία καϊκιού συγκεκριμένου μήκους για την κατασκευή του σκελετού του καϊκιού (καρίνα και νομείς). Η θαυμαστή αυτή συνεργασία οδηγούσε στην ναυπήγηση καϊκιών υψηλής ποιότητας με εξαιρετική πλοηγησιμότητα. Αυτό επιτυγχάνονταν με την επιλογή των κατάλληλων πεύκων από τον έμπειρο ναυπηγό – καραβομαραγκό, και βέβαια με την έγκριση του υπεύθυνου δασικού οργάνου.
Η Ελλάδα υπήρξε παγκόσμια υπερδύναμη και δημιούργησε πολιτισμό, στηριζόμενη κυρίως στην ναυτοσύνη 7.000 χρόνων και την ανάπτυξη της ξυλοναυπηγικής τέχνης. Οι τριήρεις, ο εμπορικός στόλος της, τα καΐκια της υπήρξαν έργα τέχνης υψηλής για την εποχή τους τεχνολογίας.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι τη χρυσή περίοδο της Ελληνικής Δασοπονίας, οι Δασικοί Συνεταιρισμοί ήταν Συνεταιρισμοί ΕΡΓΑΣΙΑΣ, οργανωμένοι με επάρκεια μελών Δασεργατών, με εμπειρία στις εργασίες συγκομιδής και με συχνή επιμόρφωση στο Κέντρο Δασικής Εκπαίδευσης Καλαμπάκας (Εικόνα 4), στο οποίο επιμορφώνονταν όλες οι ειδικότητες όσων εμπλέκονταν στις εν γένει δασοτεχνικές εργασίες αλλά και σε θέματα διαχείρισης, πρόληψης και προστασίας των Δασικών Οικοσυστημάτων. Ανάλογο κέντρο δεν λειτουργεί από το 1990 και μετά.
Είναι εντυπωσιακό ότι στο Δασαρχείο Καλαμπάκας, ιδρύθηκε και λειτούργησε η πρώτη στην Ελλάδα Πρότυπη Τεχνική Σχολή Ξυλογλυπτικής με οικοτροφείο και με την πλήρη οργάνωση και διεύθυνση από το Δασαρχείο Καλαμπάκας.
Σκοπός της Σχολής αυτής ήταν η απασχόληση και εκπαίδευση των παιδιών των δασεργατών συγκομιδής, αναδασώσεων, δασοτεχνικών έργων γιατί οι γονείς τους εργάζονταν σε απομακρυσμένες περιοχές δασών διαμένοντας σε σκηνές για αρκετούς μήνες κάθε χρόνο.
Η Σχολή αυτή απέκτησε μεγάλη φήμη σε όλη την Ελλάδα καλύπτοντας για 10ετίες βασικές ανάγκες στον τομέα της εκκλησιαστικής ξυλογλυπτικής και του κλασικού επίπλου. Η εν λόγω Σχολή συνεχίζει να λειτουργεί αναβαθμισμένη σε πρότυπο ΙΕΚ Ξυλογλυπτικής.
Β’ περίοδος 1986 μέχρι σήμερα. Η περίοδος υποβάθμισης της ελληνικής Δασοπονίας.
Από τα μέσα της 10ετίας του 1980 αρχίζει μια σταδιακή αλλαγή της Δασικής Πολιτικής στη χώρα μας προς το χειρότερο, η οποία συνεχίζεται μέχρι σήμερα!
Η πρώτη καταστροφική για τα δάση μας ενέργεια της Πολιτείας, ήταν το Π.Δ. 126/86 του 1986, με το οποίο ουσιαστικά καταργήθηκε το σύστημα λειτουργίας των ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΝ ΔΑΣΩΝ (ΚΕΔ) που ίσχυε από το 1937 και η εκμετάλλευση των δασών μας καθώς και η εμπορία των δασικών προϊόντων παραδόθηκε στους Δασικούς Συνεταιρισμούς.
Μέσα σε λίγα χρόνια αποδομήθηκε και συρρικνώθηκε η Δασική Υπηρεσία, μειώθηκε μέχρι μηδενισμού η χρηματοδότηση για την πρόληψη και τη διαχείριση των δασών για όλες τις κατηγορίες των δασοτεχνικών έργων, για διαχειριστικές μελέτες, για αναδασώσεις, για Δασικούς Συνεταιρισμούς.
Οι συνέπειές της είναι εμφανείς στις μέρες μας, στην απαράδεκτη ανεξέλεγκτη εκτέλεση των εργασιών συγκομιδής, στην ανάθεση της εκμετάλλευσης των δασών μας στους Δασικούς Συνεταιρισμούς, χωρίς ουσιαστική επίβλεψη και έλεγχο από τη Δασική Υπηρεσία, στην υποβάθμιση των δασικών μας οικοσυστημάτων, στις δασικές πυρκαγιές, τις καταστροφικές πλημμύρες, στη διάλυση των Δασικών Συνεταιρισμών, στην ερήμωση της ορεινής Ελλάδας
Εξέλειπε η συγκομιδή ξύλου λεύκης, γιατί σταμάτησε η καλλιέργεια της λεύκης σε δημόσιες εκτάσεις και είχε ως αποτέλεσμα να κλείσουν δεκάδες μονάδες παραγωγής ξυλείας και κατασκευών από λεύκη. Οι λίγες μονάδες που απέμειναν έκαναν και κάνουν εισαγωγή ξυλείας λεύκης από γειτονικές χώρες.
Εξέλειπε η συγκομιδή καμπύλων κορμών χαλεπίου και τραχείας πεύκης διότι η επιδοτούμενη από την Ε.Ε. εγκληματική πολιτική καταστροφής των χιλιάδων καϊκιών μας για δήθεν προστασία της παράκτιας αλιείας είχε ως αποτέλεσμα να περιορισθεί στο ελάχιστο η αγορά καϊκιών, να κλείσουν δεκάδες ξυλοναυπηγεία (καρνάγια), στα οποία εργάζονταν χιλιάδες τεχνίτες. Εξέλειπε έτσι μια τέχνη χιλιάδων ετών που δημιούργησε τριήρεις, ναυτικό στόλο με παγκόσμια υπεροχή. Έλληνες που επιθυμούν ναυπήγηση ή συντήρηση ξύλινου σκάφους πάνε στην Τουρκία, όπου λειτουργούν 10άδες ξυλοναυπηγεία και αρκετές Σχολές Ξυλοναυπηγικής τέχνης. Στη χώρα μας δεν έχουμε ιδρύσει ακόμη Σχολή Ξυλοναυπηγικής Τέχνης.
Συμμετέχω επί 10 και πλέον χρόνια σε μια τέτοια προσπάθεια και μόλις πρόσφατα εγκρίθηκε η ίδρυση τέτοιας Σχολής με Μουσείο Ξυλοναυπηγικής Τέχνης στο Καρλόβασι της Σάμου.
Μειώθηκε σημαντικά το συνολικό ετήσιο λήμμα από τα δάση μας, όπως επίσης μειώθηκε κατακόρυφα και η παραγωγή ρητίνης.
Οι παραπάνω διαπιστώσεις της υφιστάμενης κατάστασης που αφορά τη συγκομιδή του ξύλου αλλά και τη ελληνική δασοπονία στο σύνολό της καταγράφηκαν μετά από συνεργασία με έμπειρους παλιούς Δασολόγους, απόμαχους της εργασίας, που υπηρέτησαν σε νευραλγικές θέσεις στη Δασική Υπηρεσία.
Στις μέρες μας σιγά – σιγά μεθοδεύεται σταδιακή εκχώρηση της διαχείρισης των δασών μας σε ιδιώτες. Μια τέτοια ενέργεια θα αποβεί κατά την άποψη μου επιζήμια για τα δασικά μας οικοσυστήματα, για την κοινωνία και τις μελλοντικές γενιές. Τα δασικά μας οικοσυστήματα δεν προσφέρονται για κερδοσκοπική εκμετάλλευση.
Το μέλλον της συγκομιδής ξύλου στη χώρα μας. Τι πρέπει να γίνει.
Η ασκούμενη Δασική Πολιτική από το 1986 μέχρι σήμερα πρέπει να αλλάξει και να βελτιωθεί ώστε να οδηγηθούμε στην ορθολογική αειφορική διαχείριση των δασών μας, το τελικό στάδιο της οποίας είναι η συγκομιδή του ξύλου, αλλά και των άλλων δασικών προϊόντων. Όλες οι δραστηριότητες συγκομιδής πρέπει να οργανώνονται σύμφωνα με τους κανόνες της επιστήμης της Δασολογίας.
Ας εφαρμόσουμε στην πράξη ενέργειες συγκομιδής δασικών προϊόντων των 10ετιών του 1950, 1960, 1970, με μελετημένη προσαρμογή στα σημερινά δεδομένα!
Η διαχείριση των Δασικών μας Οικοσυστημάτων πρέπει να εκτελείται αποκλειστικά από τη Δασική Υπηρεσία στο πλαίσιο που επιβάλλει η επιστήμη της Δασολογίας ώστε να οδηγηθούμε στην ιδανική κατάσταση της Αειφορικής Διαχείρισης των δασικών μας Οικοσυστημάτων.
Η Αειφορική Διαχείριση αποτελεί το αποτελεσματικότερο εργαλείο πρόληψης και προστασίας των δασών μας από τη μάστιγα των δασικών πυρκαγιών και όχι η πολιτική της δαπανηρής καταστολής με εναέρια μέσα πυρόσβεσης.
Οι εργασίες συγκομιδής θα πρέπει να εκτελούνται αποκλειστικά από τους Δασικούς Συνεταιρισμούς αλλά η εκμετάλλευση των Δασικών προϊόντων είναι δραστηριότητες που πρέπει να ελέγχονται και να εκτελούνται αποκλειστικά από τη Δασική Υπηρεσία, δηλ. από την Πολιτεία, γιατί τα δάση μας είναι πηγή ζωής, πλούτου, ανάπτυξης, ευημερίας, γιατί ανήκουν στο κοινωνικό σύνολο και οφείλουμε να τα παραδώσουμε στις επόμενες γενιές.
Μέχρι το 1985 οι Δασικοί Συνεταιρισμοί ήταν Συνεταιρισμοί Εργασίας. Στη συνέχεια μετατράπηκαν σταδιακά σε Συνεταιρισμούς Εκμετάλλευσης και Εμπορίας Δασικών Προϊόντων. Αποδείχθηκε στην πράξη επί 30 και 40 χρόνια ότι αυτό ήταν τραγικό λάθος και τελικά λειτούργησε σε βάρος και των ίδιων των Δασεργατών μας.
Θα πρέπει άμεσα να καταργηθεί η παραχώρηση της εκμετάλλευσης και εμπορίας των προϊόντων συγκομιδής στους Δασικούς Συνεταιρισμούς ή σε Ομάδες Δασεργατών.
Οι εργασίες συγκομιδής πρέπει να οργανώνονται και να υλοποιούνται με αυτεπιστασία. Με αυστηρή εφαρμογή της διαχειριστικής μελέτης ως προς το λήμμα, τον αυστηρό και συνεχή έλεγχο των δασεργατών για την τήρηση των προβλεπόμενων κανόνων και τεχνικών συγκομιδής, που προβλέπει το Συμφωνητικό Ανάθεσης του έργου συγκομιδής στον Δασικό Συνεταιρισμό.
Πρέπει να θεσμοθετηθεί από την Πολιτεία η Δασική Πιστοποίηση, δηλ. η Πιστοποίηση από ανεξάρτητο εθνικό φορέα ότι η ασκούμενη διαχείριση των δασών μας είναι αειφορική. Με την ίδια λογική πρέπει να πιστοποιούνται και οι επεμβάσεις εργασιών συγκομιδής, καθώς και όλα τα παραγόμενα ξυλώδη, αλλά και μη ξυλώδη δασικά προϊόντα ότι προέρχονται από αειφορικά διαχειριζόμενα δάση.
Αποτελούμε θλιβερή εξαίρεση σε όλη την Ευρώπη στο θέμα της Δασικής Πιστοποίησης, γιατί έχουμε δεσμευθεί ως χώρα με Συμφωνίες που έχουμε υπογράψει στο Ελσίνκι, στη Μαδρίτη από την 10ετία του 1980, όταν όλες οι Ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένων και των γειτονικών μας χωρών, το προσπαθούν και έχουν ήδη θεσμοθετήσει ανεξάρτητο Εθνικό Φορέα Δασικής Πιστοποίησης.
Πρέπει να επανέλθει ο έλεγχος των Δασαρχείων από Επιθεωρητές Δασών ως προς την εφαρμογή της ορθολογικής διαχείρισης και συγκομιδής.
Πρέπει να επαναφέρουμε και να επιδοτούμε τη χρήση των ζώων για μετατόπιση κορμών, σε ειδικά χαραγμένη σύρτα σε δύσκολα υλοτόμια με μεγάλες κλίσεις, σε μικτά δάση, σε κηπευτά δάση ελάτης, όπως και τη χρήση ημιεναέριων μεθόδων μετατόπισης των κορμών, όπως συμβαίνει στα δάση της Κ. Ευρώπης. Πρέπει να ελαχιστοποιηθεί η ζημιά που προκαλείται από την πρόχειρη και χωρίς σχεδιασμό διάνοιξη τρακτερόδρομων που μετατρέπονται σε ρυάκια – αύλακες καταστροφής του δασικού εδάφους.
Πρέπει να αυξηθεί το ετήσιο λήμμα στο προβλεπόμενο από την αντίστοιχη Διαχειριστή Μελέτη. Πρέπει να συγκομίζεται όλη η βιομάζα κάθε υλοτομούμενου δένδρου, δηλ. κορμοί, σχίζα, ξύλο θρυμματισμού, καυσόξυλα. Σήμερα οι Δασικοί Συνεταιρισμοί συγκομίζουν μόνο τους κορμούς και ελάχιστα καυσόξυλα γιατί αυτό τους συμφέρει.
Πρέπει να συνταχθούν διαχειριστικές μελέτες για όλα τα δάση μας.
Πρέπει να εκπαιδεύονται οι υλοτόμοι, να αποκτούν πτυχίο υλοτόμου και να μετεκπαιδεύονται όπως και οι δασικοί υπάλληλοι, όπως συμβαίνει σε όλη την Ευρώπη.
Πρέπει να ιδρυθεί Τεχνική Σχολή Δασεργατών. Πρέπει να επαναλειτουργήσει το Κέντρο Δασικής Εκπαίδευσης που λειτουργούσε μέχρι τα μέσα της 10ετίας του 1980. Σήμερα Δασεργάτης δηλώνει ο οπιοσδήποτε κρατάει ένα αλυσοπρίονο. Δεν υπάρχει φορέας για να πιστοποιήσει ότι κάποιος έχει τις δεξιότητες να υλοτομεί μεγάλα δένδρα σε αστικό περιαστικό πράσινο, δενδροστοιχίες δρόμων, πάρκα, κήπους κ.λπ. Είναι ενδεικτική η έλλειψη τεχνογνωσίας από τον τρόπο κλαδέματος των δενδροστοιχιών σε πάρκα μεγάλων Δήμων.
Πρέπει να ενισχυθεί και να υποστηριχθεί η συγκομιδή της ρητίνης, αλλά και η αξιοποίησή της για παραγωγή του ξεφτιού, του …κολοφωνίου και του pinetar (το κατράμι, το οποίο είναι το καλύτερο φυσικό συντηρητικό για ξύλινες κατασκευές και το οποίο παράγονταν στη χώρα μας μέχρι το 1980), (Εικόνα 5).
Για τη συγκομιδή της λεύκης, είναι προϋπόθεση η διενέργεια αναδασώσεων σε πρανή των ποταμών μας.
Για τη συγκομιδή του καλύτερου δομικού ξύλου για ξυλοναυπηγική και κτίρια στη χώρα μας, του κυπαρισσιού, πρέπει επίσης να προηγηθούν αναδασώσεις.
Εκτός από τη δασική βιομάζα, υπάρχουν και πολλά άλλα μη ξυλώδη δασικά προϊόντα για τα οποία πρέπει να μελετηθεί και να επιβληθεί η κατάλληλη συγκομιδή, με την εφαρμογή και της Δασικής Πιστοποίησης ότι προέρχονται από αειφορικά διαχειριζόμενα δάση.
Τέτοια προϊόντα είναι τα αρωματικά φυτά, το σαλέπι, τα μανιτάρια του δάσους, τα καρποφόρα δασικά δένδρα (χαρουπιά, καστανιά κ.λπ.), το μέλι των δασικών δένδρων, οι ρίζες ρεικιού για παραγωγή πανάκριβων καπνοσυριγγίων (τσιμπουκιών), το κατράμι κ.α.
Είναι πολλά ακόμη αυτά που πρέπει να γίνουν όπως: Η οργάνωση (επανίδρυση) της Δασικής Υπηρεσίας, η επαρκής στελέχωσή της, η επαρκής χρηματοδότηση της διαχείρισης των δασών, της συγκομιδής, των δασοτεχνικών έργων (δασικοί δρόμοι, τεχνικά έργα κ.λπ.).
Προϋπόθεση υλοποίησης όλων των παραπάνω είναι τα κόμματα και οι εκάστοτε κυβερνώντες να αποκτήσουν φιλοδασική συνείδηση και να αντιληφθούν πριν είναι αργά, ότι η επένδυση στην Αειφορική Διαχείριση των Δασικών μας Οικοσυστημάτων αποτελεί προϋπόθεση ύπαρξης της χώρας μας και το αποτελεσματικότερο εργαλείο συνεχούς ανάπτυξης και ευημερίας.
ΠΗΓΕΣ:
Τσουμής Γεώργιος 1978. Συγκομιδή δασικών προϊόντων.
Ευθυμίου Παύλος 2011. Συγκομιδή δασικών προϊόντων.
Τσουμής Γεώργιος 2009. Συγκομιδή δασικών προϊόντων.
