Πηγή: Φινλανδική Ένωση Δασών
Απόδοση κειμένου: Γιάννακας Ιωάννης
H χρήση του ξύλου σε ευαίσθητους υγειονομικούς χώρους όπως είναι π.χ. οι χώροι των νοσοκομείων αλλά και διάφοροι άλλοι χώροι που απαιτούν υψηλές προδιαγραφές υγιεινής και που αναγκαστικά έρχεται σε επαφή ο άνθρωπος, σύμφωνα με πρόσφατες φινλανδικές έρευνες, θα μπορούσε να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην καταπολέμηση των κορωνοϊών και των βακτηρίων.
Η επιβίωση των ιών και των βακτηρίων στις ξύλινες επιφάνειες υπήρξε το αντικείμενο ερευνητικής μελέτης που ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2020, από τα πανεπιστήμια της ανατολικής Φινλανδίας και της Jyväskylä.
Οι πρώτες δοκιμές των ερευνών που δημοσιεύτηκαν στο διαδικτυακό περιοδικό της Φινλανδικής Ένωσης Δασών forest.fl φαίνεται να δείχνουν μεταξύ άλλων για τις ξύλινες επιφάνειες πως:
- Ακόμα και όταν η επιφάνεια του ξύλου δεν έχει περαστεί με απολυμαντικό υγρό, τα βακτήρια καταστρέφονται πολύ πιο γρήγορα σε σχέση με άλλες επιφάνειες όπως είναι π.χ. το πλαστικό και το γυαλί.
- Οι κορωνοϊοί επίσης, σε μια ξύλινη επιφάνεια χάνουν τη μεταδοτικότητά τους αρκετά πιο γρήγορα σε σχέση με τις πλαστικές ή γυάλινες επιφάνειες.
Το χαρτί και το χαρτόνι επίσης, φαίνεται να έχουν καλύτερα αποτελέσματα στην καταπολέμηση των κορωνοϊών σε σχέση με το πλαστικό, αν και επιβιώνουν περισσότερο πάνω σε αυτά σε σχέση με το ξύλο.
«Αυτό δείχνει ότι για τη διατήρηση της καλής υγιεινής των χεριών, υπάρχουν βάσιμοι λόγοι για τη μη χρήση χαρτονομισμάτων κατά τη διάρκεια μιας επιδημίας ιών.
Καθώς ούτε το πλαστικό είναι ιδανική λύση, ο καλύτερος τρόπος συναλλαγής με κάρτα, είναι αυτός της ανέπαφης πληρωμής», αναφέρει ο Αναπληρωτής Καθηγητής Antti Haapala από το Πανεπιστήμιο της Ανατολικής Φινλανδίας.
Οι κορωνοϊοί μπορούν να μεταδοθούν μέσω των διαφόρων επιφανειών
Τα δεδομένα που υπήρχαν μέχρι σήμερα σχετικά με τη μεταδοτικότητα των ιών μέσω των επιφανειών δεν αναφέρονται συγκεκριμένα για το πόσο πιθανό είναι να προκαλέσουν μια λοίμωξη.
Ο πιο πιθανός τρόπος μετάδοσης των κορωνοϊών εξακολουθεί να παραμένει μέσω του αέρα.
Ωστόσο από την περασμένη άνοιξη, δημοσιεύθηκαν ευρήματα που δείχνουν ότι οι κορωνοϊοί μπορούν να επιβιώσουν σε επιφάνειες για ώρες, ημέρες η ακόμη και εβδομάδες.
«Θεωρήσαμε λοιπόν απαραίτητο να ερευνήσουμε πόσο καιρό παραμένουν μεταδοτικοί, σε διαφορετικές επιφάνειες και υπό διαφορετικές συνθήκες», λέει ο Haapala.
Η έρευνα συγκρίνει την επιβίωση και τη μεταδοτικότητα των ιών σε επιφάνειες ξύλου αλλά και σε επιφάνειες από παράγωγα ξύλου, επεξεργασμένα ή μη. Μελετά επίσης υλικά συσκευασίας και προϊόντα χαρτιού, καθώς και επιφάνειες από γυαλί, πέτρα, πλαστικό και υφάσματα.
«Θα μπορούσαμε να πούμε ότι μελετάμε όλες τις επιφάνειες με τις οποίες οι άνθρωποι έρχονται σε επαφή στην καθημερινή τους ζωή», λέει ο Haapala.
Η μεταδοτικότητα των ιών μελετάται επίσης σε διάφορες χρονικές περιόδους, θερμοκρασίες και βαθμούς υγρασίας.
Η έρευνα θα διαρκέσει μέχρι το τέλος του 2021, και μέχρι τότε ελπίζεται πως η καταπολέμηση της τρέχουσας πανδημίας θα έχει τουλάχιστον εν μέρει κερδηθεί, χάρη στα διαθέσιμα ή και μελλοντικά εμβόλια.
Για το λόγο αυτό, η έρευνα μελετά επίσης τη μεταδοτικότητα και αρκετών άλλων ιών. Εκτός από τον SARS-CoV-2, που είναι και η αιτία της τρέχουσας πανδημίας, η μελέτη περιλαμβάνει τους κορωνοϊούς MERS και HcoV και το TGEV, έναν κορωνοϊό που μολύνει τους χοίρους.
«Με αυτόν τον τρόπο, ελπίζουμε ότι η μελέτη θα να είναι χρήσιμη εάν και όταν η επόμενη πανδημία εμφανιστεί ξανά στην ανθρωπότητα», λέει ο Haapala
Οι παλιές ξύλινες επιφάνειες μπορούν να παραμείνουν αντιβακτηριακές
Οι ιοί δεν ευδοκιμούν καλά στις ξύλινες επιφάνειες, και το ίδιο ισχύει και για τα βακτήρια.
Στη διδακτορική της διατριβή, η Tiina Vainio-Kaila από το Κέντρο Τεχνικής Έρευνας της Φινλανδίας VTT διαπίστωσε συγκεκριμένα πως:
Τα εκχυλίσματα που υπάρχουν στο εγκάρδιο και στο σομφό ξύλο του πεύκου της Σκωτίας, αλλά σε κάποιο βαθμό και στα εκχυλίσματα της ερυθρελάτης της Νορβηγίας, εμποδίζουν την ανάπτυξη αρκετών παθογόνων βακτηρίων.
Στα βακτήρια αυτά, συμπεριλαμβάνεται και το βακτήριο MRSA (Staphylococcus aureus), το οποίο βρίσκεται συχνά πίσω από τις ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις. Ωστόσο, καμία εκχυλιστική ένωση από μόνη της, δεν μπορεί να εξηγήσει την αντιβακτηριακή δράση του ξύλου.
«Αυτό ισχύει τουλάχιστον για το πεύκο και την ερυθρελάτη, τα δύο είδη τα οποία γνωρίζω περισσότερο», αναφέρει η Vainio-Kaila και συνεχίζει:
«Ιδιαίτερα τα οξέα ρητίνης, τα οποία βρίσκονται τόσο στο εγκάρδιο όσο και στο σομφό ξύλο του πεύκου και της ερυθρελάτης, έχουν βρεθεί ότι είναι αντιβακτηριακά».
«Άλλες ουσίες που είναι γνωστό ότι είναι αντιβακτηριδιακές είναι ορισμένα στιλβινοειδή (ομάδα φυσικών φαινολικών ενώσεων που βρίσκονται σε διάφορα είδη φυτών) τα οποία μπορούν να βρεθούν μόνο στο εγκάρδιο ξύλο του πεύκου», λέει η Vainio-Kaila.
Η έρευνα Puhdas puu (Clean Wood ή Καθαρό ξύλο) που έγινε στο Πανεπιστήμιο Εφαρμοσμένων Επιστημών της νοτιοανατολικής Φινλανδίας XAMK, διαπίστωσε επίσης ότι:
Η σημύδα φαίνεται επίσης να έχει αντιβακτηριακές ιδιότητες, παρά το γεγονός ότι διαφέρει από το πεύκο και την ερυθρελάτη από πολλές απόψεις, όσον αφορά τα εκχυλίσματα που περιέχει.
Ο υπεύθυνος της έρευνας Olli Paajanen λέει ότι η περαιτέρω μελέτη των ιδιοτήτων της σημύδας θα ήταν χρήσιμη, καθώς χρησιμοποιείται συχνά στη κατασκευή επίπλων και απελευθερώνει μικρότερες ποσότητες πτητικών υδρογονανθράκων από ό, τι απελευθερώνουν τα κωνοφόρα.
Ένα άλλο υλικό με αντιβακτηριακές ιδιότητες είναι η λιγνίνη του ξύλου.
Σε αντίθεση με τα εκχυλίσματα, τα οποία μπορούν να εξαφανιστούν μέσω της έκπλυσης ή εξάτμισης ή που μπορούν να μεταμορφωθούν σε άλλες ουσίες, η λιγνίνη παραμένει σταθερή.
«Άρα είναι πιθανό ότι ακόμη και μια παλιά ξύλινη επιφάνεια είναι αντιβακτηριακή, αλλά πόσο ισχυρή είναι αυτή η ιδιότητα σε σύγκριση με μια φρέσκια επιφάνεια είναι κάτι που πρέπει να μελετήσουμε περισσότερο», λέει η Vainio-Kaila και συνεχίζει:
«Ειδικότερα το ξύλο που μόλις έχει κοπεί, εκπέμπει πτητικούς υδρογονάνθρακες, γεγονός που προκαλεί και τη μυρωδιά που αναδύεται από το φρέσκο ξύλο. Οι υδρογονάνθρακες αυτοί σε υψηλές συγκεντρώσεις, έχει βρεθεί πως καταστρέφουν ορισμένα βακτηριακά παθογόνα».
Οι ακάθαρτες επιφάνειες δεν επηρεάζουν την ποσότητα των βακτηρίων
Η έρευνα του πανεπιστημίου XAMK μελέτησε επίσης την επίδραση που έχουν στις αντιβακτηριακές ιδιότητες του ξύλου, η επιφανειακή επεξεργασία και το κατά πόσο η επιφάνεια του είναι καθαρή.
Διαπιστώθηκε ότι το μη επεξεργασμένο ξύλο καταστρέφει τα βακτήρια σαφώς καλύτερα απ’ ό,τι το γυαλί ή το ξύλο που έχει υποστεί επεξεργασία με κερί ή βερνίκι.
Σε μετρήσεις που έγιναν στο XAMK, ο αριθμός των βακτηριακών αποικιών σε γυάλινες επιφάνειες, ήταν επτά φορές μεγαλύτερος σε σύγκριση με το εγκάρδιο ξύλο πεύκου. Μετά από δύο ώρες, οι αριθμοί είχαν μειωθεί, αλλά η διαφορά παρέμενε ακόμα σε ποσοστό της ίδιας τάξης. Μετά από 24 ώρες η διαφορά είχε μειωθεί στο τριπλάσιο. Σε επεξεργασμένο ξύλο, το αντιβακτηριακό αποτέλεσμα ήταν σημαντικά ασθενέστερο.
Η μελέτη εξέτασε επίσης εάν μια ξύλινη επιφάνεια θα ήταν κατάλληλη σε χώρους που απαιτούν υψηλό επίπεδο υγιεινής και καθαριότητας. Για να γίνει αυτό, η ομάδα έπρεπε να διασαφηνίσει τι εννοούσαν λέγοντας «καθαρό».
«Υπάρχουν τρία κριτήρια: Ο αριθμός των βακτηρίων, η ποσότητα της οργανικής βρομιάς και το εάν η επιφάνεια φαίνεται καθαρή», λέει ο Paajanen. Οι μετρήσεις καθαριότητας πραγματοποιήθηκαν από τη Ramboll Finland ως εξής:
Οι επιφάνειες επικαλύφθηκαν με κέτσαπ ντομάτας και κατόπιν καθαρίστηκαν και αυτό επαναλήφθηκε πέντε συνεχόμενες φορές. Η οργανική βρομιά και τα βακτήρια μετρήθηκαν πριν και μετά από κάθε κύκλο επικάλυψης και καθαρισμού.
Διαπιστώθηκε ότι οι επιφανειακές επεξεργασίες καθιστούσαν το ξύλο ευκολότερο στον καθαρισμό, αλλά ταυτόχρονα, μείωναν την αντιβακτηριακή δράση του ξύλου.
Από την άλλη πλευρά, η ποσότητα βρομιάς ή η βρομιά που είναι ορατή δεν επηρέασε την αντιβακτηριακή επίδραση του ανεπεξέργαστου ξύλου.
Το ξύλο είναι χρήσιμο στα νοσοκομεία – αλλά όχι για όλα τα σημεία
Θα μπορούσε το ξύλο να είναι ένα καλό υλικό για την βελτίωση της υγιεινής στα νοσοκομεία;
Σύμφωνα με την Vainio-Kaila, υπάρχουν πολλά είδη επιφανειών στα νοσοκομεία.
«Θα υπέθετα ότι οι επιφάνειες δεν καθαρίζονται όλες το ίδιο συχνά ή εντατικά» σύμφωνα με την Vainio-Kaila.
«Το ξύλο θα μπορούσε να είναι μια καλή επιλογή για επιφάνειες οι οποίες αγγίζονται και πλένονται με λιγότερη συχνότητα. Δεν θα το χρησιμοποιούσα βέβαια για χερούλια πόρτας – εκεί η επιλογή μου θα ήταν ο χαλκός», λέει η Vainio-Kaila και συνεχίζει:
«Μια λύση θα μπορούσε να είναι μία καλή επεξεργασία φινιρίσματος του ξύλου ώστε να παραμένει καθαρό και παράλληλα να διατηρεί τις αντιβακτηριακές του ιδιότητες».
* Η έρευνα του XAMK χρησιμοποίησε βιομηχανικές πρώτες ύλες. Η ξυλεία ήταν από την Siparila, έναν κατασκευαστή προϊόντων δομικών κατασκευών. Το κερί και το βερνίκι ήταν κοινά βιομηχανικά χημικά. Τα βακτήρια που μελετήθηκαν ήταν δύο τύπων: Ένα βακτήριο εδάφους και ένα άλλο το οποίο βρίσκεται στο ανθρώπινο δέρμα.
Σχετικά άρθρα:
• Αντιβακτηριακή προστασία των επιφανειών με τα πρόσθετα POLIGENIC της POLISTUC
• Silver Defense της Renner: Αντιβακτηριακά πρόσθετα για κάθε βερνίκι φινιρίσματος
