Του Ιωάννη Κακαρά: Ομότιμου Καθηγητή ΤΕΙ Θεσσαλίας. https://kakarasioannis.blogspot.com/ Επιμέλεια: Γιάννακας Ιωάννης | Εκδόσεις eWOOD.
ΜΕΡΟΣ 1ο. Παραγωγή επίπλων από καυσόξυλα.
Στην Ελλάδα σήμερα, το 70% της δασικής βιομάζας που λαμβάνεται κάθε χρόνο από τα δάση μας, χρησιμοποιείται για καυσόξυλα σε τζάκια και σόμπες, γεγονός που αποτελεί ένα ακόμη αρνητικό ρεκόρ για τη χώρα μας, σε σχέση με την αξιοποίηση της δασικής βιομάζας που εφαρμόζεται σε όλη σχεδόν την υπόλοιπη Ευρώπη.
Την αξιοποίηση της δασικής βιομάζας για καυσόξυλα, θα μπορούσε να δικαιολογήσει κανείς για τα ορεινά χωριά της χώρας μας, αλλά αποτελεί πρόκληση η αγορά των πόλεων και των κωμοπόλεων, να είναι γεμάτη με μαγαζιά καυσόξυλων από ξύλα ελιάς, δρυός, οξιάς, πεύκου κ.α. που προορίζονται για τζάκια και σόμπες, δημιουργώντας κάθε χειμώνα σοβαρό πρόβλημα αιθαλομίχλης στην ατμόσφαιρα.
Ένα σοβαρό ποσοστό ξυλείας αυτής της κατηγορίας θα μπορούσε να αξιοποιηθεί μετά από κατάλληλη κατεργασία και φινίρισμα, για παραγωγή επίπλων υψηλής αισθητικής και άλλων τεχνουργημάτων και ξύλινων δομικών κατασκευών.
Τεχνικές κοπής των κορμών του ξύλου, για παραγωγή ξυλοπλακών επιπλοποιίας
Η υπεραξία των επίπλων υψηλής αισθητικής, οφείλεται στην ιδιαίτερη εσωτερική δομή του ξύλου, ειδικά των γέρικων δένδρων, όπως ελιάς (αγριελιάς και ήμερης), καρυδιάς, μουριάς, φτελιάς, δρυός κερασιάς, καστανιάς, του φράξου, του πλατάνου, του σφενταμιού και άλλων δένδρων και θάμνων της ελληνικής δασικής και γεωπονικής βλάστησης.
Για να αποκαλυφθεί η εσωτερική ομορφιά του ξύλου αυτού, πρέπει η κοπή του να γίνει με κατάλληλα μηχανήματα στην κατά περίπτωση καταλληλότερη κατεύθυνση μέσα στον κορμό του δένδρου.
Συγκεκριμένα, σε κατά μήκος τομές του κορμού που διέρχονται από την εντεριώνη (το κέντρο του κορμού), σε κατά μήκος τομές που απέχουν από αυτήν και εφάπτονται των ετησίων δακτυλίων του κορμού (Εικ. 1) ή σε εγκάρσιες τομές στον κορμό σε κατάλληλα σημεία, π.χ. σε σημεία που τέμνουν και τα κλαδιά του δένδρου.
Σε περιπτώσεις διογκωμένης βάσης του κορμού αλλά και καρκινωμάτων που δημιουργεί ο κορμός κάποιων δένδρων (είναι γνωστά με τον όρο «Λούπο», π.χ. φράξου, καρυδιάς κ.α. εκεί η εμπειρία του τεχνίτη τον οδηγεί στην καταλληλότερη από άποψη ομορφιάς τομή, που αποκαλύπτει τη μοναδική αισθητική εσωτερικής δομής του ξύλου. (Εικ. 2).
Τεχνικές ξήρανσης των ξυλοπλακών
Οι ξυλόπλακες θα πρέπει να αποξηρανθούν στο 8 -10% του ξηρού βάρους του ξύλου για κατασκευές εσωτερικού χώρου, ή στο 12% για κατασκευές εξωτερικού καλυμμένου χώρου (βεράντες, υπόστεγα κ.λπ.).
Το θέμα της ξήρανσης είναι ιδιαίτερα δύσκολο γιατί το ξύλο αυτής της κατηγορίας έχει ανώμαλη δομή και περίεργη συμπεριφορά στην ξήρανση.
Μια βασική τεχνική που πρέπει να εφαρμόζεται για τις ξυλόπλακες κατά μήκος τομής, είναι η επάλειψη των άκρων με πυκνό γαλάκτωμα παραφίνης που αποτρέπει την απότομη ξήρανση και τη δημιουργία ραγάδων στα άκρα.
Για τεμάχια εγκάρσιας τομής κορμών (εγκάρσιες φέτες πάχους τουλάχιστον 15-20 cm), (Εικ. 3 και 5), πρέπει οπωσδήποτε να καλύπτονται και οι δύο εγκάρσιες τομές με πλούσιο γαλάκτωμα παραφίνης ή με πλούσια στρώση της γνωστής λευκής κόλλας (γαλάκτωμα) και επικόλληση εφημερίδων ή λινάτσας. Είναι ο μόνος τρόπος για να αποφευχθούν οι ρωγμές και ραγάδες στα άκρα, γιατί με τον τρόπο αυτό η υγρασία του ξύλου εξέρχεται με αργό ρυθμό από την κυκλική περιφέρεια των ξύλινων δίσκων.
Η φυσική ξήρανση πρέπει να γίνεται σε υπόστεγο με προσεγμένη στοίβαξη σε στοιβάδες ύψους 1m η κάθε μια και με τοποθέτηση καδρονιών μεταξύ των οριζόντιων στρώσεων (Εικ. 4), αποκλείοντας την άμεση επίδραση του ήλιου και της βροχής και επιτρέποντας την ολόπλευρη κυκλοφορία του αέρα. Η κατεύθυνση των καδρονιών στοίβαξης πρέπει να είναι παράλληλη προς την κατεύθυνση του ανέμου στο χώρο του υπόστεγου.
Η τεχνητή ξήρανση σε ξηραντήρια εγκυμονεί περισσότερους κινδύνους λόγω των ιδιορρυθμιών της συγκεκριμένης ξυλείας, για το λόγο αυτό απαιτείται εφαρμογή πολύ ήπιων προγραμμάτων αργής ξήρανσης με σχετικά χαμηλές θερμοκρασίες, ανάλογα με το είδος του ξύλου.
Μηχανική κατεργασία και φινίρισμα των ξυλοπλακών
Η μηχανική κατεργασία των ξυλοπλακών, που ακολουθεί την ξήρανση, περιορίζεται σε απομάκρυνση τυχόν σάπιου ξύλου, πλάνισμα και λείανση όλων των επιφανειών, τόσο των επίπεδων όσο και των καμπύλων, των ραγαδώσεων, των παραμορφώσεων και των ανοιγμάτων που δημιουργούνται όταν τα δένδρα είναι ζωντανά, από διάφορους τραυματισμούς, από προσβολές μυκήτων, εντόμων, από παγοραγάδες και άλλους παράγοντες. Ας μη ξεχνάμε ότι πρόκειται για δένδρα πολύ γέρικα (πολλών 10άδων χρόνων).
Στόχος μας είναι η διατήρηση των διακοσμητικών και σπάνιων σχεδιάσεων των νερών του ξύλου, της πολυχρωμίας που αποκτά αυτό από τα εκχυλίσματα που εκρέουν στα σημεία προσβολών από μύκητες και έντομα και η ανάδειξη των ιδιαίτερων σχεδιάσεων των καρκινωμάτων του ξύλου με ανώμαλη δομή (γνωστών ως λούπο του ξύλου) που δημιουργούνται στη βάση των δένδρων, σε κορμούς που αναπτύσσονται υπό κλίση προς την κατακόρυφο, ή σε ξύλο καμπύλου κορμού κ.α.
Τις υπάρχουσες πάσης φύσεως ραγαδώσεις και τα μικρά ή μεγάλα διαμπερή ανοίγματα των ξυλοπλακών, τις διατηρούμε και μπορούμε να τις καλύψουμε σε όλη την έκτασή τους με έκχυση κατάλληλων συνθετικών εποξικών ρητινών υψηλής ποιότητας. Η τεχνική αυτή είναι γνωστή ως υγρό γυαλί. Στις ρητίνες αυτές μπορούμε να δώσουμε το οποιοδήποτε χρώμα επιθυμούμε ακολουθώντας πιστά τις οδηγίες του κατασκευαστή για το χειρισμό μίξης των ρητινών και των χρωστικών ουσιών.
Για την επιτυχία της τελικής φάσης του φινιρίσματος, ο ειδικευμένος τεχνίτης κατασκευάζει ειδικό καλούπι με πλήρη στεγανότητα, μέσα στο οποίο τοποθετεί την προς χειρισμό με εποξικές ρητίνες κατεργασμένη ξυλόπλακα. Περιχύνει το έτοιμο διάλυμα ρητίνης υγρού γυαλιού, καλύπτοντας ολόπλευρα την ξυλόπλακα. Μετά την πλήρη σκλήρυνση της ρητίνης ακολουθεί η απομάκρυνση του καλουπιού και η εφαρμογή του τελικού φινιρίσματος που περιλαμβάνει πλήρη και λεπτομερή λείανση της επιφάνειας που καλύπτει ολόπλευρα την ξυλόπλακα μας.
Οι εν λόγω ξυλόπλακες αποτελούν συνήθως το πάνω μέρος επίπλων, όπως τις επιφάνειες τραπεζιών και άλλων επίπλων, ραφιών ή και διακοσμητικές επιφάνειες.
Για περιπτώσεις ξυλοπλακών που έχουν διαμπερή ανοίγματα και ραγάδες και επιθυμούμε στα ανοίγματα αυτά έκχυση ρητίνης (υγρό γυαλί) με διαφορετικό χρώμα, τότε εφαρμόζεται έκχυση πρώτα των έγχρωμων ρητινών στα ανοίγματα και σε επόμενη φάση έκχυση της ίδιας κατηγορίας ρητίνης στο φυσικό διαφανές χρώμα ή σε οποιοδήποτε άλλη επιθυμητή απόχρωση
Μια μικρή μερίδα αξιόλογων ελληνικών επιχειρήσεων παραγωγής επίπλων και έργων τέχνης από ξύλο, αξιοποιεί τον πλούτο αυτό και κατεργάζεται μέρος της ξυλείας αυτής (Εικ.6). Τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκε κάπως και το εμπόριο της συγκεκριμένης ξυλείας προερχόμενης από την ελληνική ύπαιθρο, αλλά και από εισαγωγές.
Πηγές:
Βουλγαρίδης Ηλίας 2015 Ποιότητα και χρήσεις του ξύλου. Kallipos.gr.
Κακαράς Ι. 2012.Τεχνολογία ξύλινων δομικών κατασκευών. ΙΩΝ.
