Πως το ξύλο μπορεί να βοηθήσει τον πλανήτη στην κλιματική κρίση!

Alex de Rijke:
Αρχιτέκτονας και ιδρυτής της διεθνούς αρχιτεκτονικής εταιρίας dRMM που εδρεύει στο Λονδίνο.

Σε μια εποχή όπου η ραγδαία αύξηση του πληθυσμού της γης επιβάλει την ανέγερση περισσοτέρων κατοικιών, ειδικά στα αστικά κέντρα, το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής επιβαρύνεται ακόμη περισσότερο λόγω της εκτεταμένης χρήσης ενεργοβόρων δομικών υλικών, όπως είναι ο χάλυβας και το σκυρόδεμα.

Για την παραγωγή των παραπάνω υλικών, σύμφωνα με εκτιμήσεις, χρειάζεται να καταναλωθεί ετησίως, το 16% του συνόλου των ορυκτών καυσίμων!

Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να αφήνουν τεράστιο αποτύπωμα άνθρακα και υπολογίζεται πως ευθύνονται για το 30% της παγκόσμιας εκπομπής των αερίων του θερμοκηπίου.

Το αποτύπωμα άνθρακα (carbon footprint) είναι το σύνολο των έξι αερίων του θερμοκηπίου, με κύριο και βασικό το διοξείδιο του άνθρακα CO₂ που εκπέμπονται στην ατμόσφαιρα, από την γέννηση ως και το τέλος της ζωής οποιουδήποτε προϊόντος, υπηρεσίας ή δραστηριότητας και υπολογίζεται σε τόνους ανά έτος.
Τα αέρια αυτά συμβάλλουν στην υπερθέρμανση του πλανήτη και είναι υπεύθυνα για το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής.

Προκειμένου να διατηρηθεί η παγκόσμιος θερμοκρασία σε βιώσιμα επίπεδα και να σταματήσει η υπερθέρμανση του πλανήτη, έχουν γίνει πολλές διεθνείς προσπάθειες και συμφωνίες, με πρώτη το Πρωτόκολλο του Κιότο το 1997 και τελευταία την συμφωνία των Παρισίων το 2015, όπου όλες οι συμμετέχουσες χώρες, δεσμεύθηκαν να αναλάβουν δράση, ώστε να μειωθεί το αποτύπωμα άνθρακα σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο ποσοστό.

Η χρήση του χάλυβα και του σκυροδέματος για πολλές δεκαετίες στην δόμηση, φέρνει την οικοδομική βιομηχανία αντιμέτωπη με τις ευθύνες της απέναντι στο περιβάλλον και της επιβάλει την εύρεση βιώσιμων λύσεων, με στόχο πάντα το μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα.

Αυτό έχει δημιουργήσει ένα παγκόσμιο κύμα προβληματισμού και έρευνας, με αποτέλεσμα πολλοί σπουδαίοι αρχιτέκτονες και μηχανικοί, να στρέφονται και να υιοθετούν σαν βιώσιμη λύση στο πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής, την χρήση του ξύλου ως κύριο δομικό στοιχείο στις κατασκευές.

Παρόλο που το ξύλο έχει αρχαίες ρίζες στην δόμηση κτιρίων, ωστόσο άρχισε να τραβά το παγκόσμιο επιστημονικό ενδιαφέρον μόνο τις δύο τελευταίες δεκαετίες, όταν έκαναν την εμφάνιση τους τα ξύλινα πάνελ CLT (Cross-Laminated Timber) *Σταυρωτή Επικολλητή Ξυλεία σε ελεύθερη μετάφραση.

Με στόχο πάντα την προστασία του περιβάλλοντος οι εξαιρετικές μηχανικές ιδιότητες που έχουν τα CLT, αφού συγκρίνονται με αυτές του χάλυβα και του σκυροδέματος, επιτρέπουν πλέον στους αρχιτέκτονες να χτίσουν μεγαλύτερα και ψηλότερα ξύλινα κτίρια.

Σήμερα ακόμη και ουρανοξύστες από ξύλο αποτελούν μια πραγματικότητα.

Διαβάστε εδώ το σχετικό άρθρο με τον ψηλότερο “ξύλινο ουρανοξύστη” του κόσμου.

Μια σύντομη γνωριμία με τα CLT (Cross-Laminated Timber)

Τα πάνελ CLT -που θυμίζουν κόντρα πλακέ, έκαναν την εμφάνιση τους στα μέσα της δεκαετίας του 1990, μετά από μια επιστημονική έρευνα του Gerhard Schickhofer, καθηγητή του Ινστιτούτου Τεχνολογίας Ξύλου στο πανεπιστήμιο Γκρατς της Αυστρίας.

Κατασκευάζονται με την επίστρωση 3, 5, 7 ή και περισσοτέρων στρωμάτων, μασίφ ξυλείας ξηραντηρίου συνήθως από ξυλεία κωνοφόρων, τα οποία συγκολλούνται μεταξύ τους σταυρωτά, σε ορθή γωνία, όπως ακριβώς και τα κόντρα πλακέ, με κόλλες που είναι ιδιαίτερα ανθεκτικές στη φωτιά.

Το αποτέλεσμα είναι ένα προϊόν με εξαιρετικές ιδιότητες, ισάξιες αυτές του χάλυβα ως προς την διαστασιολογική σταθερότητα την αντοχή και την ακαμψία.

Είναι προϊόντα προκατ εργοστασιακής κατασκευής, σε οποιοδήποτε σχήμα ή διάσταση και είναι πολύ ελαφρύτερα από τα αντίστοιχα πάνελ χάλυβα και σκυροδέματος.

Ως δομικά στοιχεία, μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε μόνα τους ως κύρια φέροντα στοιχεία ενός κτιρίου είτε σε συνδυασμό με τμήματα χάλυβα (υβριδικές κατασκευές) για ακόμη ψηλότερα κτίρια.

Θεωρούνται ως το νέο ελπιδοφόρο δομικό υλικό για το περιβάλλον και  θα φέρει μεγάλη επανάσταση στην οικοδομική βιομηχανία.

Διαβάστε το αναλυτικό μας αφιέρωμα για την ξυλεία CLT
CLT: Ένα νέο προϊόν ξύλου, πολλά υποσχόμενο στις δομικές κατασκευές
(Του Μιλτιάδη Παππά: Πολιτικού Μηχανικού Τ.Ε. MSc).

Γιατί οι αρχιτέκτονες στρέφονται στο ξύλο;

Από την στιγμή που οι μηχανικές ιδιότητες σε αντοχή και σταθερότητα των ξύλινων πάνελ CLT, επιτρέπουν στους αρχιτέκτονες να τα χρησιμοποιήσουν σαν βασικό δομικό υλικό σε μεγάλες κατασκευές, μάλιστα δε και σε συνδυασμό με τμήματα χάλυβα (υβριδικές κατασκευές) μπορούν να φανταστούν και ακόμη ψηλότερα κτίρια, τότε τα όρια του σχεδιασμού με βασικό υλικό το ξύλο, έχουν ξεπεραστεί.

Οι αρχιτέκτονες όμως παράλληλα με τον σχεδιασμό των κτιρίων, βλέπουν πως η χρήση του ξύλου ως κύριο δομικό υλικό, δείχνει να δίνει σημαντικές και ελπιδοφόρες λύσεις στο περιβαλλοντικό πρόβλημα αφού έχει αξεπέραστα πλεονεκτήματα έναντι των άλλων ενεργοβόρων υλικών.

Γιατί το ξύλο είναι η μεγαλύτερη αποθήκη άνθρακα της Φύσης;

Τα δένδρα σε όλη την διάρκεια της ζωής τους, απορροφούν από την ατμόσφαιρα το διοξείδιο του άνθρακα (CO₂) και μέσω της διαδικασίας της φωτοσύνθεσης, απελευθερώνουν στην ατμόσφαιρα το οξυγόνο (O₂) και συγκρατούν τον άνθρακα (C) που τον χρησιμοποιούν για να χτίσουν τους ιστούς τους, μετατρέποντας τον σε κυτταρίνη και λιγνίνη.

Ο άνθρακας (C) που έχουν απορροφήσει τα δένδρα, παραμένει για πάντα εγκλωβισμένος μέσα τους, ακόμη και όταν αυτά κοπούν ή και όταν μετατραπούν σε διάφορα προϊόντα ξύλου και σε όλη την διάρκεια της ζωής αυτών των προϊόντων.

Μόνο με την καύση τους τα δένδρα ή τα προϊόντα του ξύλου θα απελευθερώσουν στην ατμόσφαιρα, πάλι σε μορφή διοξειδίου του άνθρακα (CO₂), την ποσότητα άνθρακα (C) που έχουν απορροφήσει.

Στην περίπτωση αυτή όμως μπορούν να χρησιμοποιηθούν ξανά ως ανακυκλώσιμα υλικά, σαν θερμική ενέργεια για την παραγωγή διαφόρων υλικών.

Θα πρέπει δε να τονιστεί πως στα αειφορικά διαχειριζόμενα δάση, όταν τα δένδρα υλοτομούνται (-1), πάλι αναπληρώνονται με νέα (+1), οπότε η αποθήκευση του άνθρακα δεν σταματά ποτέ.

Τα διαχειριζόμενα δάση με την πάροδο του χρόνου, θα μπορούσαν να απορροφήσουν από την ατμόσφαιρα ένα μεγάλο μέρος του CO₂, αντιστρέφοντας ενδεχομένως την πορεία της κλιματικής αλλαγής.

Σήμερα η επιστημονική κοινότητα της δόμησης αποκτά συνεχώς νέους οπαδούς που πιστεύουν πως η αύξηση της χρήσης ξύλου που προέρχεται από διαχειριζόμενα δάση, μπορεί να είναι και η λύση στο πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής.

Για τον λόγο αυτό σε πολλές προηγμένες χώρες οι οικοδομικοί κανόνες που περιόριζαν το ύψος των ξύλινων κατασκευών, ερευνώνται και επανεξετάζονται με αποτέλεσμα τα πολυώροφα κτίρια από ξύλο να παρουσιάζουν παγκοσμίως ραγδαία αύξηση.

Μπορεί η καινοτομία των CLT να έχει ως αποτέλεσμα την δημιουργία ενός δομικού προϊόντος με εξαιρετικές ιδιότητες, αυτό όμως που θα πρέπει να τονιστεί είναι πως:

Τα CLT προέρχονται από το ξύλο, το μόνο δομικό υλικό που είναι φιλικό προς το περιβάλλον!

Θα πρέπει επίσης να τονιστεί, πως τα οφέλη της χρήσης του ξύλου στην δόμηση, δεν περιορίζονται μόνο στο περιβάλλον αφού:

• Η αστική ανάπτυξη μπορεί να συνδυαστεί με την αγροτική ανάπτυξη, παρέχοντας μεγάλο οικονομικό όφελος στις τοπικές κοινωνίες που εκμεταλλεύονται τα διαχειριζόμενα δάση.
• Λόγω των εξαιρετικών ιδιοτήτων που έχει στην θερμομόνωση και ηχομόνωση, περιορίζει σημαντικά την χρήση άλλων υλικών για τον παραπάνω σκοπό (πχ. θέρμανση) με αποτέλεσμα να μειώνεται ακόμη περισσότερο το αποτύπωμα άνθρακα.
• Είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο πως η χρήση ξύλου στην εσωτερική διακόσμηση των κτιρίων, δημιουργεί ένα πιο υγιές περιβάλλον για τους ενοίκους με θετικές ψυχολογικές επιπτώσεις.

Στο διαδίκτυο σήμερα υπάρχει μια τεράστια αρθρογραφία, με απόψεις και έργα κορυφαίων αρχιτεκτόνων που θεωρούν την χρήση των CLT στις κατασκευές, ως το ιδανικό δομικό υλικό.

Διαβάστε το σχετικό άρθρο:
Από ξύλο θα κατασκευάζονται τα σύγχρονα οικολογικά κτίρια!